Καρκίνος του ορθού
Το ορθό είναι το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου πριν τον πρωκτό. Τα δύο χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν το ορθό από όλο το υπόλοιπο έντερο και τα οποία ορίζουν και τις ιδιαιτερότητες στην θεραπεία των παθήσεών του είναι τα εξής:
1. Το ορθό καταλήγει στους σφιγκτήρες του πρωκτού, δηλαδή στους μυς εκείνους που ορίζουν την εγκράτεια στο περιεχόμενο του εντέρου. Έτσι λοιπόν, όταν ένας όγκος του ορθού βρίσκεται πολύ κοντά στους σφιγκτήρες μυς, υπάρχει περίπτωση να προσβάλλονται και αυτοί οι μύες. Παραδοσιακά το αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν ότι για να αφαιρεθεί ένας τέτοιος όγκος έπρεπε να αφαιρεθεί και ο πρωκτός και να δημιουργηθεί μόνιμη κολοστομία (η λεγόμενη «παρά φύσιν έδρα»). Όμως, όλη η νεότερη τεχνολογία και η σύγχρονη στρατηγική θεραπεία τέτοιων όγκων έχει στόχο να μην χρειάζεται η κολοστομία.
2. Ενώ όλο το υπόλοιπο έντερο αποτελείται από τέσσερις «χιτώνες» (δηλαδή το τοίχωμα του εντέρου αποτελείται από τέσσερα στρώματα), στην περίπτωση του ορθού τα στρώματα αυτά είναι μόνον τρία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ένα νεόπλασμα που γεννιέται στό εσωτερικό στρώμα (χιτώνα) του ορθού, να «διατρυπά» ευκολότερα τα υπόλοιπα στρώματα και να μπορεί να «βγαίνει πρός τα έξω» πολύ πιο γρήγορα. Γύρω από το ορθό υπάρχει φυσιολογικά αρκετό λίπος («περιορθικό λίπος») μέσα στο οποίο υπάρχουν λεμφαδένες. Έτσι λοιπόν, ένας καρκίνος του ορθού δυστυχώς πολύ γρηγορότερα δίνει μεταστάσεις στο περιορθικό λίπος και στους περιορθικούς λεμφαδένες.
Τα συμπτώματα του καρκίνου του ορθού είναι συνήθως αιμοραγία (κόκκινο, όχι μαύρο αίμα) και δυσκολία στην αφόδευση που όσο περνάει ο καιρός γίνεται χειρότερη. Η διάγνωση γίνεται με κολονοσκόπηση και βιοψία. Είναι πολύ σημαντικό να οριστεί η απόσταση του όγκου από τον σφιγκτήρα. Με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική είναι δυνατή η αύξηση της απόστασης αυτής κατά την διάρκεια της εγχείρησης, ώστε να σωθεί ο σφιγκτήρας. Οι σκοποί της εγχείρησης του καρκίνου του ορθού είναι δύο:
1. ΡΙΖΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ του όγκου, δηλαδή να αφαιρεθούν μαζί με το τμήμα του ορθού που αντιστοιχεί στον όγκο και όλοι οι υγιείς ιστοί γύρω από το ορθό. Το ίδιο ισχύει και με τους λεμφαδένες και το περιορθικό λίπος.
2. ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑ, δηλαδή η αποφυγή της κολοστομίας («παρά φύσιν έδρας»), χωρίς όμως αυτό να επηρεάζει την ριζικότητα της εκτομής.
Επειδή κατά την στιγμή της διάγνωσης μπορεί ο καρκίνος του ορθού να έχει προχωρήσει αρκετά και κυρίως γύρω-γύρω από το ορθό, πρέπει ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ να διευκρινιστεί ακριβέστατα το μέγεθος της επέκτασης αυτής. Αυτήν την πολύ σημαντική πληροφορία μπορεί να μην μας την προσφέρει ούτε η αξονική, ούτε η μαγνητική τομογραφία και έτσι η πιό σημαντική προεγχειρητική εξέταση είναι το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (endoscopic ultrasound). Αυτό είναι μία πολύ ειδική εξέταση που είναι αξιόπιστη μόνον όταν γίνεται από ειδικά έμπειρο σε αυτό γαστρεντερολόγο.
Εάν διαπιστωθεί ότι ο όγκος είναι περιορισμένος στο τοίχωμα του ορθού και δεν επεκτείνεται προς τους ιστούς γύρω και έξω από το ορθό και συγχρόνως υπάρχει αρκετή απόσταση του όγκου από τον σφιγκτήρα, ώστε να διατηρηθεί ο σφιγκτήρας και η φυσιολογική λειτουργία της αφόδευσης, τότε πρέπει ο ασθενής να χειρουργηθεί άμεσα. Εάν όμως διαπιστωθεί επέκταση του όγκου στους περιορθικούς λεμφαδένες και στο περιορθικό λίπος, ή η απόσταση μεταξύ του όγκου και του σφιγκτήρα είναι πάρα πολύ μικρή, ώστε να μην μπορεί να διατηρηθεί ο σφιγκτήρας, τότε πρέπει να προηγείται προεγχειρητική ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία (neoadjuvant chemoradiation therapy – downstaging), ώστε ο όγκος να συρρικνωθεί και να μπορεί έτσι να αφαιρεθεί με την ριζικότητα που αναφέρθηκε προηγουμένως, και χωρίς να επηρεαστεί ο σφιγκτήρας. Το άν πρέπει ο ασθενής να χειρουργηθεί άμεσα ή να προηγηθεί ένα μικρό σχήμα χημειο-ακτινοθεραπείας πρέπει να κριθεί από τον έμπειρο ογκολογικό χειρουργό, ο οποίος έχει σαν μοναδικό μέλημα το τι είναι ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΑΣΘΕΝΗ. Η σωστή εφαρμογή της στρατηγικής αυτής έχει προσφέρει πολύ καλύτερη μακροπρόθεσμη πρόγνωση στους ασθενείς με καρκίνο του ορθού (αποφυγή υποτροπών και μεταστάσεων) και έχει σώσει ακόμα περισότερους από μόνιμη κολοστομία («παρά φύσιν έδρα»).
Από την πλευρά της χειρουργικής τεχνικής στον καρκίνο του ορθού είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί η καθοριστικά κρίσιμη σημασία της αφαίρεσης μαζί με το ορθό και όλων των φαινομενικά υγιών ιστών γύρω από το ορθό. Το ορθό περιβάλλεται από μεγάλη ποσότητα λιπώδους ιστού ο οποίος «γεμίζει» το κατώτερο μέρος της λεκάνης (πυέλου) του ανθρώπου. Το σύνολο αυτού του ιστού ονομάζεται μεσο-ορθό και η τεχνική στην οποία αναφερόμαστε είναι η Ολική Αφαίρεση του Μεσο-ορθού (Total Mesorectal Excision – TME). Η τεχνική αυτή χρειάζεται ειδική εμπειρία και μπορεί να ολοκληρωθεί με ασφάλεια όταν γίνεται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά.
Έτσι λοιπόν περιληπτικά, οι βασικές αρχές στην θεραπεία του καρκίνου του ορθού είναι να γίνει Ενδοσκοπικό Υπερηχογράφημα μετά την αρχική διάγνωση και άν διαπιστωθεί επέκταση του όγκου, να ακολουθήσει άμεσα προεγχειρητική χημειο-ακτινοθεραπεία γιά να συρρικνωθεί ο όγκος και να διασωθεί ο σφιγκτήρας. Κατόπιν, κατά την διάρκεια της εγχείρησης πρέπει να γίνεται ολική αφαίρεση του μεσο-ορθού. Όταν τηρούνται αυστηρά και πάντοτε οι παραπάνω αρχές, τότε η θεραπεία του καρκίνου αυτού μπορεί να είναι οριστική με διατήρηση του σφιγκτήρα του πρωκτου και φυσιολογική αφόδευση.
